Głodzenie się, brak apetytu, objadanie się – czy CBD może pomóc w leczeniu zaburzeń odżywiania?

Emocje są jednym z czynników wpływających na naszą relację z jedzeniem, zaś trudność z regulacją własnych stanów emocjonalnych stanowi częsty objaw towarzyszący zaburzeniom odżywiania. W niektórych postaciach zaburzeń odżywiania fitokannabinoidy konopne CBD i THC mogą mieć korzystny wpływ na fizyczny i psychiczny stan zdrowia pacjentek i pacjentów, regulować apetyt i ilość spożywanego pokarmu.

Co to są zaburzenia odżywiania?

Odczuwanie głodu i sytości

Procesy związane z odczuwaniem potrzeby jedzenia regulowane są przez ośrodek głodu i sytości zlokalizowany w podwzgórzu – niewielkiej części mózgu odpowiadającej za regulację procesów fizjologicznych związanych z homeostazą organizmu. Podwzgórze odbiera i przetwarza informacje dochodzące do mózgu za pośrednictwem hormonów i innych substancji, które wydzielane są przez organizm w związku z przyjmowaniem pokarmu lub, przeciwnie, jego brakiem.

Do ośrodka głodu i do ośrodka sytości trafiają sygnały metaboliczne, hormonalne, termiczne i motoryczne (np. skurcze żołądka). Sygnały te pobudzają jeden ośrodek, jednocześnie hamując drugi. Głód to sygnał, że naszemu organizmowi zaczyna brakować energii (“paliwa”), za jego odczuwania odpowiadają m.in. spadek poziomu glukozy czy wyczuwalne skurcze żołądka.

Zaburzenia odżywiania

Zdrowa relacja z jedzeniem to taka, kiedy zaspokajamy głód wtedy, gdy się pojawia, mamy apetyt i czerpiemy przyjemność z jedzenia, ale nie objadamy – uczucie sytości jest dla nas wskazówką, żeby nie jeść więcej. Jesteśmy w stanie planować swoje posiłki w taki sposób, żeby dostarczały nam niezbędnych substancji odżywczych i energii. 

Zgodnie z DSM-5 (kryteriami diagnostycznymi zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego), zaburzenia odżywiania przejawiają się uporczywym zaburzeniem zachowań związanych z jedzeniem, które mają wpływ na stopień odżywienia organizmu, zaburzają wchłanianie pokarmu i mają negatywny wpływ na zdrowie oraz funkcjonowanie psychospołeczne chorującej osoby. 

Zaburzenia odżywiania mogą mieć łagodny lub ciężki przebieg, ocenia się je w czterostopniowej skali. Według statystyk, śmiercią kończy się ok. 6% przypadków wszystkich zaburzeń odżywiania. Najczęstszą bezpośrednią przyczyną śmierci jest wyniszczenie organizmu. Wśród chorujących występuje wysoki odsetek samobójstw. 

Zaburzona relacja z jedzeniem dotyczy znacznie częściej kobiet i dziewcząt niż mężczyzn. Według danych zebranych w Stanach Zjednoczonych w latach 2018-2019, w całym kraju zaobserwowano 4,39 milionów przypadków zaburzeń odzywiania u kobiet/dziewcząt i 1,09 miliona przypadków u mężczyzn/chłopców. Najczęściej diagnozowane zaburzenia odżywiania to anoreksja, bulimia i zaburzenia odżywiania z napadami niekontrolowanego objadania. Omawiamy je szczegółowo tutaj.

Zaburzenia odżywiania a emocje

W psychologii używany jest termin “głód emocjonalny”, który wskazuje na to, że nie zawsze apetyt czy potrzeba jedzenia wiąże się z odczuwaniem głodu. Pragnienie/potrzeba jedzenia, zdaniem psychologów, może wynikać z potrzeby regulacji przeżywanych w danym momencie emocji. Jedzenie pełni tu rolę moderującą: wzmacnia lub hamuje emocje i nie ma związku z tym, czy organizm potrzebuje akurat pożywienia, czy nie. W głodzie emocjonalnym ludzie jedzą, mimo że nie czują się głodni, aż do momentu, kiedy poczują się emocjonalnie nasyceni. 

Głód emocjonalny pojawia się zwykle nagle, dotyczy konkretnego rodzaju jedzenia, który może zmieniać się w zależności od tego, jakich emocji dotyczy dana sytuacja. Jedzenie może hamować negatywne emocje i wzmacniać pozytywne, często mówi się też o “comfort food”, czyli jedzeniu, które może pomagać w regulacji emocjonalnej – wpływać na to, jakie emocje odczuwamy w jakim natężeniu. 

Regulacja emocji a zaburzenia odżywiania

Zaburzona samoregulację emocji często łączy się z nieprawidłowym wzorcem zachowań żywieniowych, czyli niewłaściwą ilością, jakością i częśtotliwością jedzenia. Zaprzestanie jedzenia lub objadanie się może mieć związek ze odczuwanym stresem, którego dana osoba nie potrafi wyregulować, lękiem czy współwystępować z depresją. 

Psychologia mówi, że stosunek pacjentek/ów do jedzenia odzwierciedla emocje i potrzeby emocjonalne, które starają się oni wyrazić w postaci zachowań żywieniowych. Mogą również w ten sposób zaspokajać albo tłumić emocje czy potrzeby.

Widoczne w stosunku do jedzenia problemy mogą dotyczyć również trudności z zaakceptowaniem siebie (całej osoby, wyglądu, płci, wagi), trudności z uświadamianiem sobie i wyrażaniem odczuwanych emocji, trudności z proszeniem o pomoc czy traumatycznych doświadczeń, z którymi dana osoba nie potrafi sobie poradzić.

Układ endokannabinoidowy, CBD i apetyt

Układ endokannabinoidowy (ECS), z którego receptorami łączy się CBD i inne kannabinoidy konopne, bierze udział w regulacji pracy ośrodka głodu i sytości. Układ endokannabinoidowy ma także istotny udział w regulacji nastroju, w związku z tym może być jednym z celów leczenia zaburzeń odżywiania związanych z emocjami.

ECS moduluje wiele procesów fizjologicznych. Receptory CB1 licznie występują w obszarach mózgu, które są odpowiedzialne za kontrolę pobierania pokarmu, dopaminowy układ nagrody oraz utrzymywanie optymalnego poziomu energii. Naukowcy uważają, że u człowieka i innych ssaków receptory CB1 pobudzają apetyt i powodują reakcję układu nagrody po spożyciu pokarmu. 

Z drugiej strony, w tym procesie pojawiają się również substancje, które czasowo blokują receptor CB1  hamują pobieranie nadmiernej ilości pokarmu – hamują objadanie się.

Dane zgromadzone przez badaczy sugerują, że CBD może być stosowane zarówno w typach zaburzeń, w których osoby się objadają i znacznie przybierają na wadze, jak i w tych, w których długotrwale powstrzymują się od jedzenia (anoreksja). 

Dodatkowo, aktywacja receptorów CB1 przy pomocy CBD może: 

• podnosić apetyt, 
• obniżać poziom lęku i uporczywych myśli związanych z wagą, 
• służyć jako wsparcie terapii psychologicznej u osób, które cierpią na anoreksję i bulimię. 

THC, anoreksja i apetyt

Wyniki badania opublikowanego w Israel Journal of Psychiatry pokazują pozytywny wpływ małych dawek THC na młode kobiety doświadczające anoreksji. Uczestniczki badania raportowały, że:

•  w trakcie terapii THC doświadczały mniejszej ilości objawów depresyjnych. 
• miały mniejszą potrzebę tzw. “zachowań ascetycznych” (głodzenie się, intensywne ćwiczenia i inne samoograniczające zachowania),
• miały niższe poczucie braku sprawczości. 

Naukowcy uznali, że konopie mogą być dobrym wsparciem psychoterapii u osób z anoreksją, ponieważ mogą ułatwiać nabieranie dystansu do zachowań związanych z jedzeniem i pomagać na nie spojrzeć bardziej realistycznie. Mogą także poprawiać apetyt, kiedy chorujące osoby zaczną już jeść.