Możemy mówić o renesansie psychodelików, nie tylko wśród użytkowników – coraz więcej badaczy, klinicystów, psychologów i innych specjalistów od zdrowia interesuje się wykorzystaniem psylocybiny, LSD, MDMA i innych substancji psychoaktywnych w terapii osób w depresji, z zaburzeniami lękowymi, uzależnieniem itd. Czy substancja występująca w setkach gatunków grzybów psylocybinowych zrewolucjonizuje podejście do zdrowia psychicznego?
Psylocybina w XX i XXI wieku
Grzyby zawierające psylocybinę były spożywane przez różne kultury w wielu różnych częściach świata od tysięcy lat. Zawierają ją nie tylko grzyby pochodzące z terenów obu Ameryk, ale też wiele europejskich i azjatyckich gatunków.
Psylocybina, klasyczny psychodelik, zawiera unikalne właściwości psychoaktywne, z których powodu była używana w trakcie ceremonii religijnych i innych rytuałów, jak również jako naturalny lek na różne dolegliwości ciała i duszy.
Więcej informacji o dawnym i obecnym stosowaniu grzybów psylocybinowych znajdziesz w artykule “Święte i magiczne – pradawne i obecne gatunki grzybów halucynogennych zawierających psylocybinę i jej pochodne” opublikowanym w międzynarodowym czasopiśmie Medicina Internacia Revuo.
W połowie XX wieku psylocybina, wraz z większością innych klasycznych psychodelików (substancji aktywujących m.in. receptory serotoninowe 5HT-2A), została sklasyfikowana jako substancja narkotyczna, co wstrzymało badania nad jej użytecznością w medycynie. Powrót badań klinicznych nad psylocybiną w XXI wieku przyniósł obiecujące wyniki dotyczące leczenia uzależnień, depresji, zaburzeń lękowych, konsekwencji przeżytej traumy (np. PTSD) czy zaburzeń nastroju u schyłku życia.
Znanym badaczem i klinicystą, który popularyzuje wykorzystanie psylocybiny (i innych psychodelików) w terapii traumy jest Profesor Gabor Mate. Gorąco polecamy Wam film o jego pracy “The Wisdom of Trauma”.
Przegląd badań nad psylocybiną
Wyniki badań nad psylocybiną omówionych w przeglądzie z 2022 r. wskazują na znaczną redukcję depresji i lęku u osób otrzymujących psychodelik w porównaniu z placebo. Jedno z badań nie wykazało istotnej różnicy między efektami uzyskiwanymi przy pomocy rutynowo przepisywanych leków SSRI. Badania przeprowadzone z udziałem osób w zaawansowanym stadium raka wykazały, że psylocybina może być również korzystna w zmniejszaniu depresji i lęku pojawiającymi się w wyniku terminalnej diagnozy. Tym samym, według niektórych badaczy, sensownym wydaje się jej wykorzystywanie w opiece paliatywnej.
Terapia psylocybinowa w terapii trudnych do leczenia uzależnień dała optymistyczne wyniki. Ze względu na niską toksyczność i niskie ryzyko nadużywania, psylocybina może bardzo wiele wnieść do medycyny uzależnień. Badania nad uzależnieniem od psylocybiny skupiały się głównie na nikotynie i alkoholu. W kilku małych, otwartych badaniach wykazały wyższość nad tradycyjnymi terapiami.
Kilka podań psylocybiny i psychoterapia – nowe podejście do leczenia depresji
Terapia wspomagana psylocybiną stanowi nowe podejście w leczeniu również ze względu na schemat podawania leku: niektórzy badacze zalecają kilka ok. 6-godzinnych sesji z psychodelikiem w kilkutygodniowych odstępach czasu.
Według tego podejścia, pomiędzy sesjami pacjenci i pacjentki powinni uczestniczyć w indywidualnej psychoterapii wspierającej integrację doświadczeń zdobytych w trakcie sesji z psylocybiną. W trakcie samych sesji psychoterapeuta również jest obecny i wspiera pacjenta/kę.
W takim schemacie leczenia możliwa jest znaczna poprawa stanu psychicznego, redukcja objawów i uzyskanie remisji zaburzenia w ciągu kilku tygodni. Efekty mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy po zażyciu psylocybiny.
Jak działa psylocybina jako element psychoterapii?
Obecnie zakłada się, że psylocybina i inne substancje psychoaktywne wymagają czegoś więcej niż tylko podania kapsułki i czekania na korzystny efekt. Często obejmuje to tygodnie terapii przygotowujące pacjentów/ki do przyjęcia pierwszej dawki psylocybiny oraz dalsza terapia bezpośrednio po sesji.
W artykule opisującym cele i wyzwania stojące przed terapeutami psychodelicznymi, badacze identyfikują trzy podstawowe fazy leczenia: „przygotowanie do sesji wspomaganej psychodelikami, sama sesja medyczna oraz integracja materiału psychologicznego, który pojawia się podczas przygotowań i sesji”.
Ważnym aspektem jest ustalenie celu pacjenta i terapeuty, który ma być osiągnięty w trakcie sesji. Obejmuje on czynniki motywujące, intencje i oczekiwania. Ważne jest też samo otoczenie, w którym odbywa się sesja: zwykle jest to cichy pokój, w którym pacjent/ka leży, ma możliwość wyboru zaprogramowanej muzyki do słuchania, założenia opaski na oczy i rozmowy z terapeutą. Opracowanie tych procedur pomocniczych jest istotną częścią ogólnego leczenia.
Doświadczenie psychodeliczne to doświadczenie poszerzające świadomość, pozwala na przeżycie emocji związanych z pewnym aspektem rzeczywistości, spojrzenie na niego w inny niż dotąd sposób. Ważnym doświadczeniem opisywanym zarówno przez badaczy, terapeutów, jak i osoby używające psychodelików jest poczucie jedności z otaczającym światem, naturą i ludźmi. Może ono mieć korzystny wpływ na dalsze relacje i funkcjonowanie społeczne danej osoby, dawać poczucie sensu życia i motywację do dalszego działania.
Mikrodawkowanie psylocybiny w depresji lekoopornej
Pojawiają się badania kliniczne, których celem jest naukowe sprawdzenie skuteczności podawania małych (nie wywołujących efektów psychodelicznych) dawek psylocybiny pacjentom w depresji nie reagującej na leczenie antydepresantami.
Mikrodozowanie psylocybiny i innych substancji psychoaktywnych jest znaną praktyką wśród użytkowników psychodelików, ciężko jednak znaleźć kontrolowane badania naukowe, które potwierdzałyby jego skuteczność w jednoznaczny sposób. Istnieją dane oparte na autoobserwacji uczestników, którzy raportowali badaczom swoje samopoczucie za pośrednictwem aplikacji, jak również innego rodzaju badania kwestionariuszowe.
Większość badaczy zwraca uwagę na potrzebę przeprowadzenia badań klinicznych nad antydepresyjnym działaniem małych dawek psylocybiny i korzyściami z ich stosowania w innych niż depresja sytuacjach. Mamy nadzieję, że wspomniane wyżej, trwające badanie dostarczy nowych informacji na ten temat.
Syntetyczna psylocybina w leczeniu depresji – nowe badania kliniczne
W listopadzie 2023 r. firma biofarmaceutyczna ujawniła wyniki badania klinicznego, które ukazuje potencjał psychodelików w kontekście zdrowia psychicznego. W oficjalnym oświadczeniu czytamy, że celem badań jest “zrewolucjonizowanie opieki psychiatrycznej poprzez opracowanie innowacyjnego leczenia psychodelicznego nowej generacji”.
W badaniach wykorzystano analog psylocybiny zsyntetyzowany przez firmę Cybin. W badaniu wzięły udział osoby doświadczające dużych zaburzeń depresyjnych (MDD, major depressive disorder) oraz zdrowi wolontariusze.
Osoby z depresją były podzielone na 2 grupy i otrzymały w trakcie badania 2 podania (placebo/psylocybina, psylocybina/psylocybina), efekt oceniano 3 tygodnie po każdej dawce. Badane osoby mogły kontynuować przyjmowanie antydepresantów. W raporcie z badania czytamy, że wykazano „szybką, solidną i statystycznie istotną redukcję objawów depresji po trzech tygodniach od pojedynczej dawki w porównaniu z placebo”.
Duże zainteresowanie psychodelikami w środowisku naukowym na całym świecie oraz rozwój takich organizacji, jak Polskie Towarzystwo Psychodeliczne można postrzegać jako krok w kierunku zmiany podejścia do zdrowia psychicznego. W Polsce używanie psylocybiny jest nielegalne, jednak być może ten światowy trend do prowadzi do powszechnej legalizacji używania tej substancji, początkowo pewnie wyłącznie w celach medycznych.
