CBD i THC w leczeniu stanów lękowych

Konopie medyczne i ekstrakty z konopi zyskują na popularności jako substancje wspomagające leczenie zaburzeń lękowych. Wciąż rośnie również liczba badań naukowych na ten temat. Komunikaty internetowe dotyczące stosowania suszu czy ekstraktów konopnych w stanach lękowych są sprzeczne: niektórzy twierdzą, że THC i CBD nasilają stany lękowe, inni znów uważają, że je łagodzą.  pierwszej kolejności warto dowiedzieć się, jak psychiatria definiuje zaburzenia lękowe oraz co nauka mówi o stosowaniu fitokannabinoidów konopnych u osób doświadczających lęku. 

Czym różni się strach od lęku i jak się ma do nich stres?

Strach to ważna emocja, której zadaniem jest informowanie nas o realnym zagrożeniu. Zarówno u ludzi, jak i u innych zwierząt, strach jest adekwatną reakcją na niebezpieczny czynnik pojawiający się w otoczeniu. Strach mobilizuje nas do działania: walki lub ucieczki. 

Lęk z kolei to reakcja nieadekwatna – pojawia się w sytuacjach, w których nie ma czynników stanowiących dla nas zagrożenie. 

Stres, z psychofizjologicznego punktu widzenia, jest stanem, w którym organizm reaguje na zmieniające się warunki zewnętrzne lub wewnętrzne i przygotowuje się do zmierzenia się z nimi. Rozumiany jest jako zaburzenie równowagi (homeostazy) organizmu. 

Stresujący bodziec pociąga za sobą aktywację układu nerwowego i hormonalnego. Do najważniejszych “składników chemicznych” stresu zaliczane są neuroprzekaźniki: adrenalina (nadnercza), noradrenalina (nadnercza), dopamina (ośrodkowy układ nerwowy) oraz hormon kortyzol (nadnercza). 

Relację strachu, lęku i przedłużającego się stresu można opisać jako samonapędzającą się: nadmierna ekspozycja na zagrażające bodźce prowadzić będzie do ciągłego poczucia zagrożenia, które wiąże się ze stałym pobudzeniem organizmu. Przewlekły stres może powodować rozwój różnych chorób somatycznych i zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń lękowych.

Stres a zaburzenia lękowe

Życie w ciągłym stresie, według WHO, jest czynnikiem ryzyka wielu chorób i dolegliwości (również psychicznych), których źródła współczesna medycyna upatruje w nadmiernym obciążeniu organizmu.  

Dolegliwości związane ze stresem to m.in.:

• zmienny lub obniżony nastrój,
• zaburzenia nastroju, np. depresja,
• zaburzenia lękowe, nerwica,
• spadek odporności (negatywne działanie nadmiaru hormonów związanych ze stresem na układ odpornościowy),
• choroby układu sercowo naczyniowego,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego,
• przewlekły lub nawracający ból.

Rodzaje zaburzeń lękowych

Psychiatria definiuje zaburzenia lękowe jako lęk nasilony do postaci uporczywych, stanów przeciągających się w czasie, które nie są odpowiedzią na zewnętrzne bodźce, występujące z dodatkowymi objawami depresji i objawami somatycznymi.

Zaawansowana postać zaburzeń lękowych może uniemożliwiać doświadczającej jej osobie funkcjonowanie. Istnieje wiele płaszczyzn, na których ludzie doświadczają lęku, dlatego wyróżnia się kilka rodzajów zaburzeń lękowych: 

• Uogólnione zaburzenia lękowe (Generalized Anxiety Disorder):

Niemal nieustanne odczuwanie napięcia i niepokoju, występujące z dolegliwościami psychosomatycznymi, np. bóle mięśni i/lub brzucha, kołatanie serca, uczucie dławienia się, nadmierne pocenie się. Objawy somatyczne w uogólnionych zaburzeniach lękowych mają źródło w psychice, ale są jak najbardziej “fizyczne” i “prawdziwe” – można je zauważyć i zmierzyć z zewnątrz. 

• Fobia Społeczna:

Lęk u osób doświadczających fobii społecznej związany jest przede wszystkim z byciem ocenianym przez innych ludzi, bycia upokorzoną czy skrytykowaną. Dlatego osoby doświadczające fobii społecznej czują lęk przed interakcjami społecznymi, wystąpieniami publicznymi, wypowiadaniem się w większej grupie ludzi czy nawet przebywaniem w większej grupie. Znalezienie się w takiej sytuacji może wywoływać emocje takie, jak lęk, strach, wstyd oraz wspomniane wyżej reakcje somatyczne. 

• Zaburzenia kompulsywno- obsesyjne (OCD):

Ten rodzaj zaburzeń lękowych objawia się przede wszystkim wykonywaniem wielokrotnie tej samej czynności. Osoby doświadczające OCD starają się w ten sposób pokonać lęk. Najlepiej rozpowszechnionymi w popkulturze objawami są ciągłe mycie rąk, liczenie kroków czy symetryczne ustawianie przedmiotów. Zaburzenie to może także przejawiać się uporczywymi katastroficznymi myślami.

Najlepiej rozpoznawanym objawem jest ciągłe mycie rąk, które może być wyrazem lęku przed zarazkami i chorobą. Zdarzają się także obsesyjne myśli, na przykład o charakterze katastroficznym. Osoba stara się je wyciszyć poprzez wykonywanie określonej czynności.

• Zespół stresu pourazowego (PTSD):

Lęk i inne objawy, które mogą pojawiać się po doświadczeniu traumatycznego zdarzenia, czyli skrajnie stresującego wydarzenia, przekraczającego zdolności adaptacyjne i emocjonalne danej osoby. Do takich zdarzeń należą: doświadczenie wojny, katastrofy, wypadku komunikacyjnego, kataklizmu, napaści, gwałtu, tortur. 

Objawy PTSD nie pojawiają się u wszystkich osób, które przeżyły traumatyczne wydarzenie. U niektórych ostra reakcja na stres (ASD) jest krótkotrwała – utrzymuje się do czterech tygodni. PTSD diagnozuje się, gdy objawy trwają ponad miesiąc.  Objawy PTSD to m.in.: napięcie, lęk, nawracające wspomnienia wydarzenia, poczucie zmęczenia, “flashbacki”, koszmary senne o traumie, unikanie sytuacji kojarzących się ze zdarzeniem. 

• Ataki paniki, napady paniki.

Atak paniki to nagły napad bardzo silnego lęku, który nie ma związku z czynnikami zewnętrznymi (zespół lęku napadowego) lub jest wywoływany przez pewne bodźce, np. w fobii społecznej przez trudną sytuację społeczną.  Objawy ataku paniki mogą być różne u różnych osób. Najczęstsze z nich to m.in.: zawroty głowy, uderzenia gorąca, pocenie się, kołatanie serca, duszność i ból w klatce piersiowej, uczucie dławienia się, drżenie i/lub drętwienie ciała, depersonalizacja, nudności.

Objawy zaburzeń lękowych

Rodzajów zaburzeń lękowych jest wiele, jednak można wyróżnić pewne objawy, które występują w większości z nich: 

• ciągłe poczucie niepokoju,
• lęk,
• napięcie,
• trudność z koncentracją uwagi,
• irytacja, rozdrażnienie,
• przygnębienie, smutek.

Leki na zaburzenia lękowe

Osoby doświadczające zaburzeń lękowych, jeśli lekarz psychiatra uzna, że powinny być leczone farmakologicznie, zwykle otrzymują jedne z dwóch rodzajów leków: 

leki do terapii długotrwałej (np. grupy SSRI, SNRI) lub leki do przyjmowania krótkotrwałego, których działanie jest bardzo szybkie, ale stosowane na dłuższą metę silnie uzależniają (benzodiazepiny). 

W przypadku leków do długotrwałej terapii efekt obserwuje się po 2-4 tygodniach stosowania, przy czym w tym czasie może pojawiać się tzw. “reakcja paradoksalna” – nasilenie objawów lękowych. Dobranie odpowiedniego dla danej osoby leku i optymalnej dawki może być czasochłonne i frustrujące, jednak kiedy lek jest już dobrze dobrany, większość osób widzi wyraźną poprawę.

Benzodiazepiny działają szybko, eliminują lub zmniejszają objawy lęku w przeciągu 15-20 min. Bywają zapisywane osobom w kryzysie lub w trakcie wchodzenia na leki “długoterminowe” o działaniu przeciwlękowym i antydepresyjnym. 

Zalecanym przez psychiatrów i psychologów leczeniem zaburzeń lękowych jest psychoterapia grupowa i/lub indywidualna.

Zaburzenia lękowe a CBD i THC

Przyjrzyjmy się badaniom nad zastosowaniem kannabinoidów konopnych u osób ze zdiagnozowanymi zaburzeniami lękowymi.

• kannabinoidy konopne działają podobnie do leków z grupy SSRI – pomagają utrzymać optymalny poziom serotoniny w organizmie. Podobne działanie kannabinoidów zaobserwowano w przypadku dopaminy.

• Inne badanie pokazuje, że wysokie dawki CBD zastosowane u osób doświadczających fobii społecznej obniżały poziom lęku i dyskomfortu oraz zwiększały zdolności poznawcze w symulacji stresującej sytuacji społecznej.
• Badanie opublikowane w Journal of Affective Disorders pokazuje, że medyczny susz konopny redukuje symptomy u pacjentów z OCD (zaburzeniem kompulsywno-obsesyjnym). Przeanalizowano ankiety 87 osób doświadczających OCD, w których znajdowały się odpowiedzi na pytania dotyczące natręctw, obsesyjnych myśli i poziomu lęku. Uczestnicy uzupełniali dzienniki samopoczucia przez 31 miesięcy, biorąc pod uwagę w jakim odstępie czasu od waporyzacji suszem konopnym opisali swoje emocje i zachowania. 
• Na Washington State University odbyły się podobne badania, w których osoby  doświadczające zaburzeń lękowych prowadziły dzienniki emocji i kompulsywnych zachowań. Aż 60% z nich zaobserwowało mniejsze natężenia kompulsji w trakcie leczenia suszem konopnym, 49% doświadczało mniej obsesyjnych myśli, 52% zaobserwowało obniżenie lęku. 

Dawkowanie CBD w zaburzeniach lękowych

Zażywanie CBD najlepiej zacząć od dawki minimalnej: ok.10-20 mg na dobę i stopniowo zwiększać dawkę, aż do uzyskania efektów. W badaniach stosowane były różne dawki CBD, prześledzenie ich może być wskazówką dla osób, które chciałyby zacząć suplementację.