Konopie i kannabinoidy konopne w terapii onkologicznej – nowe wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej

Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej opublikowało nowe wytyczne dotyczące stosowania kannabinoidów konopnych przez dorosłych z chorobą nowotworową. Oparte są one o aktualną wiedzę naukową na temat możliwości włączenia konopi i ekstraktów konopnych do terapii onkologicznej. Przyjrzyjmy się kilku zagadnieniom poruszanym w wytycznych ASCO.

Medyczne konopie i ekstrakty z konopi w onkologii – wytyczne

13 marca 2024 r. ASCO (Amerykańskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej) opublikowało wytyczne dotyczące stosowania konopi i wyizolowanych kannabinoidów konopnych przez dorosłe osoby z chorobą nowotworową. 

Wytyczne zostały opracowane przez naukowców i lekarzy onkologów na podstawie danych zebranych w systematycznym, kilku etapowym przeglądzie literatury naukowej. W analizie literatury wzięto pod uwagę zarówno syntetyczne kannabinoidy, ekstrakty zawierające pojedyncze kannabinoidy konopne lub ich kombinacje, jak i produkty konopne full spectrum, w tym medyczny susz konopny. 

Wytyczne ASCO omawiają dowody naukowe dotyczące skuteczności konopi jako:

• terapii przeciwnowotworowej
• metody zarządzania objawami choroby nowotworowej
• skutkami ubocznymi leczenia onkologicznego. 

Według autorów wytycznych, przy obecnym stanie wiedzy naukowej, stosowanie konopi i kannabinoidów w leczeniu onkologicznym nie powinno wykraczać poza leczenie wymiotów i nudności po chemioterapii według przyjętych już schematów oraz niektórych innych dolegliwości towarzyszących nowotworom i ich konwencjonalnym leczeniu. 

Zdaniem autorów wytycznych, nie ma obecnie wystarczających dowodów naukowych na to, że konopie leczą nowotwory i nie powinno się traktować ich jako niezależnej formy terapii, chyba, że chodzi o udział pacjenta/ki w badaniu klinicznym. Badacze podkreślają potrzebę prowadzenia dalszych badań nad konopiami i/lub kannabinoidami.

Wytyczne ASCO – konopie w onkologii, Q&A

W związku z dużym zainteresowaniem wytycznymi, ASCO opublikowało również sekcję Q&A, w której zamieszczone są odpowiedzi na kilka pytań, które mają ułatwić lekarzom edukację pacjentów, a samym chorującym pomagać w zachowaniu bezpieczeństwa podczas  stosowania konopi na własną rękę. 

Pytanie 1: Czy lekarze nie powinni rozmawiać z dorosłymi pacjentami/kami onkologicznymi o medycznych konopiach?

Według autorów wytycznych jest wprost przeciwnie – pytanie o używanie wyrobów konopnych powinno padać w każdym wywiadzie lekarskim. Dane sugerują, że 20-40% osób z nowotworami w USA używa konopi. 

W związku z tym bycie na bieżąco z tym jakie dawki kannabinoidów przyjmują pacjenci/tki rozpoczynający/e konwencjonalną terapię przeciwnowotworową jest bardzo ważne. Pełne wytyczne zawierają sugestie dotyczące pobierania historii stosowania konopi i/lub kannabinoidów.

Pytanie 2: Czy używanie konopi z THC przez pacjentów/ki onkologiczne obarczone jest jakimś ryzykiem?  

W wytycznych czytamy, że skutki uboczne produktów opartych na tetrahydrokannabinolu (THC) obejmują zawroty głowy, łagodne zamieszanie, suchość w ustach i zmęczenie. Poważniejsze skutki uboczne obejmują spadki ciśnienia przy zmianie pozycji ciała (Ortostatyczna hipotensja), ciężkie zamieszanie i wysoki poziom lęku. 

Autorzy zwracają uwagę, że te skutki uboczne mogą być niebezpieczne dla osób starszych, osłabionych przez chorobę, i tych, które nie mają wykształconej tolerancji na THC. 

Pytanie 3: Czy sposób podania ma wpływ na działanie konopi z THC?

Autorzy odpowiadają twierdząco. Efekt działania produktów konopnych z THC spalanych lub waporyzowanych występują w ciągu sekund/minut i trwają 2-3 godziny. Dotyczy to również efektu przychoaktywnego. Z kolei w przypadku podania doustnego, czas oczekiwania na pojawienie się efektów wydłuża się do 30 min.- 2 godz., a efekt może utrzymać się aż do 5-8 godz. 

Te różnice mogą mieć istotne znaczenie dla szybkości i stopnia łagodzenia objawów choroby oraz dla samopoczucia i bezpieczeństwa stosujących. Dorośli z nowotworem, którzy po raz pierwszy stosują doustne produkty konopne powinni zdawać sobie sprawę, że czas oczekiwania na działanie może być dłuższy i powstrzymać się od zbyt szybkiego przyjmowania kolejnych dawek.

Pytanie 4: Czy konopie i kannabinoidy wchodzą w interakcje z standardowymi lekami i terapiami stosowanymi w leczeniu nowotworów?

W odpowiedzi ASCO czytamy, że tak, interakcje między lekami a konopiami mogą wystąpić w terapii nowotworów. 

Wstępne dane obserwacyjne sugerują, że wyniki kliniczne mogą się pogarszać u osób, które jednocześnie otrzymują immunoterapię  i stosują duże ilości konopi  (immunoterapia to terapia wykorzystująca układ odpornościowy organizmu, której celem jest stymulowanie, regulacja lub wzmocnienie reakcji immunologicznych organizmu w celu zwalczania nowotworów lub innych chorób). 

Duże badania z udziałem ludzi sugerują, że kannabinoidy konopne modulują działanie układu odpornościowego, dlatego mogą pogarszać wyniki immunoterapii, która ma osiągać podobny cel działając w inny sposób.

Dodatkowo, odwracalne podwyższenie enzymów wątrobowych mogą wystąpić przy stosowaniu produktów zawierających  CBD, jeśli są stosowane w dziennych dawkach 300 mg lub więcej. Dlatego lekarze powinni specjalnie pytać dorosłych z nowotworem o stosowanie CBD i informować ich o tym potencjalnym ryzyku, zwłaszcza gdy terapia przeciwnowotworowa wiąże się z hepatotoksycznością (możliwością zaburzenia pracy wątroby lub jej uszkodzenia).

Pytanie 5: Czy konopie powinny być stosowane w celu leczenia nowotworów?

Według wytycznych – jeszcze nie, nie ma obecnie wystarczających danych naukowych, które potwierdzałyby ich skuteczność jako oddzielnej formy terapii nowotworów u ludzi. Dlatego konopie powinny być w tej chwili stosowane w onkologii jedynie jako środek łagodzący niektóre objawy związane z standardowym leczeniem onkologicznym.

Autorzy wytycznych ASCO podkreślają, że ich stanowisko odnosi się do obecnego stanu wiedzy naukowej i może się zmienić wobec nowych dowodów. Podstawową rekomendacją dla lekarzy jest otwartość na rozmowę o samodzielnym stosowaniu kannabinoidów przez pacjentów, brak oceniania i szczere komunikowanie potencjalnego ryzyka, bieżące śledzenie przyjmowanych przez pacjentów dawek i rodzajów produktów konopnych. To wszystko ma składać się na większe bezpieczeństwo terapii onkologicznej.